اصلی‌ترین چالش پیش روی تحلیل‌گران تکنیکال در بازارهای مالی، پیش‌بینی روندهای قیمتی در آینده است، زیرا اگر یک تحلیل‌گر دید درستی از روند پیش روی بازار داشته باشد، شانس به‌مراتب بیشتری برای موفقیت در معاملات خود خواهد داشت. اگر کمی دقیق‌تر به ماهیت ابزارهای تحلیل تکنیکال نگاه کنید، متوجه خواهید شد که همه‌ی آن‌ها به‌نوعی با هدف کمک به پیش‌بینی روند نمودار قیمت دارایی‌ها ابداع شده‌اند.
نظریه داو در فارکس (Dow Theory) را می‌توان یکی از اصول بنیادین در تحلیل تکنیکال دانست. بیش از 2 قرن از زمان مطرح شدن تئوری داو سپری شده است، اما هنوز بسیاری از تحلیل‌گران 6 گزاره اصلی این نظریه تحلیل تکنیکال را به‌عنوان پایه و اساس تحلیل قیمت دارایی‌های گوناگون به‌کار می‌برند. اگر کنجکاو شد‌ه‌اید که اصول تئوری داو چیست و چه کاربردی در معاملات فارکس دارند، دعوت می‌کنیم تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
نظریه داو (Dow Theory) در فارکس چیست؟
نظریه داو (Dow Theory) یک رویکرد تحلیل تکنیکال در سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌رود. جوهره اصلی تئوری داو جونز، پیش‌بینی روندهای حاکم بر بازارهای مالی است. در واقع این نظریه بر یک پیش فرض اساسی استوار است؛ بازارهای مالی همواره دارای روندهای صعودی یا نزولی قابل پیش‌بینی هستند. به‌طوری که در دل یک روند غالب روی نمودار، معمولا خرده روندهایی نیز به‌وجود می‌آیند. بر این اساس تحلیل‌گران می‌توانند با درک رفتار بازار، تصمیم‌های درستی برای سرمایه‌گذاری بگیرند.
شیاد بتوان تئوری داو را پایه و ستون تحلیل تکنیکال دانست. تحلیل‌گران با پذیرش این نظریه به‌دنبال شناسایی روندهای حاکم بر نمودار می‌روند. پیدایش مفاهیمی مانند سطوح حمایت و مقاومت و خطوط روند در تحلیل تکنیکال نیز به‌همین‌جا برمی‌گردد که سرمایه‌گذاران می‌توانند با درک روند بازار، اصول مدیریت ریسک را برای جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی به‌کار بگیرند.
تاریخچه‌ی تئوری داو جونز
حال که متوجه شدیم تئوری داو چیست، بد نیست که نیم‌نگاهی به تاریخچه شکل‌گیری این نظریه مهم در تحلیل تکنیکال بیندازیم. چارلز اچ داو (Charles H.Dow) پایه‌گذار این تئوری در سال 1898 میلادی است. جالب است بدانید که این فرد سرویس اخبار مالی داو جونز را هم راه‌اندازی کرد که بعدها با نام وال استریت ژورنال (Wall Street Journal) به‌کار خود ادامه داد.
نظریه داو در فارکس از دل مجموعه‌ای از مقالات منتشر شده در همین سرویس خبری بیرون آمد. در اوایل قرن 19 میلادی، چارلز اچ داو از دنیا رفت و به‌همین دلیل فرصت نکرد تئوری علمی خود را به‌صورت کامل توسعه دهد اما پس از او چهار نفر بر روی تئوری داو کار کردند و آن را توسعه دادند. نتیجه تحقیقات این 4 نفر در کتاب‌ها و مقالات علمی زیر منتشر شد:
- فشارسنج بازار سهم (The Stock Market Barometer) در سال 1922: ویلیام پی همیلتون (William P.Hamilton)
- نظریه داو (Dow Theory) در سال 1932: رابرت ریا (Robert Rhea)
- چگونه به 10 هزار نفر کمک کردم تا در بازار سهام به سود برسند؟ (How I helped More Than 10,000 Investors to Profit in Stocks) در سال 1960: ای. جورج شفر (E.George Schefer)
- نظریه داو امروز (The Dow Theory Today) در سال 1961: ریچارد راسل (Richard Rasell)
نظریه داو جونز، در تحلیل تکنیکال، چگونه کار می‌کند؟
بر اساس نظریه داو در تحلیل تکنیکال، بازار سه روند اصلی را در حالت صعودی یا نزولی پشت سر می‌گذارد که عبارت‌اند از:
- روند اولیه (Primary Trend)
- روند ثانویه (Secondary Trend)
- روند فرعی (Minor Trend)
«روند اولیه» جهت‌گیری کلی بازار را نشان می‌دهد که ممکن است تا چند سال ادامه داشته باشد. این روند اولیه به‌نوعی نمایانگر احساسات بلند مدت حاکم بر بازار است.
«روند ثانویه» در واقع اصلاح نمودار نسبت به روند اولیه است که معمولا تا چند ماه ادامه می‌یابد. دقت داشته باشید که حرکت نمودار در خلاف جهت روند اولیه را در این حالت نباید به‌معنی معکوس شدن روند بگیرید، زیرا صرفا اصلاحی موقت در حال رخ دادن است.
«روند فرعی» نوسانات کوتاه مدتی در بازار را شامل می‌شود که عمر آن‌ها بیشتر از چند روز نیست. نکته مهم این است که بیشتر نوسانات در راستای روند اولیه رخ داده و ناشی از تغییر در عرضه و تقاضا هستند.
در داو تئوری (Dow Theory) برای تایید حرکت قیمت، از دو ابزار اصلی استفاده می‌شود که یکی از آن‌ها «حجم معاملات» است. بر این اساس اگر افزایش قیمت همراه با رشد حجم معاملات باشد، می‌توانیم آن را به عنوان نشانه‌ای از شکل‌گیری روند صعودی تلقی کنیم. برعکس، اگر شاهد کاهش قیمت با افزایش معاملات باشیم، به عنوان نشانه‌ای از روند نزولی در نمودار می‌توانیم آن را به شمار بیاوریم.
ابزار دیگر در نظریه داو جونز، تایید روندها توسط نمادهای مختلف است. مثلا اگر یکی از شاخص‌های سهام در بازار فارکس روند صعودی در قیمت و حجم معاملات داشته باشد و شاخص دیگری که به آن مرتبط است نیز همین شرایط را در پیش بگیرد، روند صعودی در بازار تایید می‌شود.
6 اصل مهم نظریه داو در تحلیل تکنیکال
توسعه‌دهندگان نظریه داو در فارکس بر این باور بودند که شما باید صرفا در روندهای اولیه معامله کنید و از خرید و فروش در روندهای ثانویه و فرعی دست بکشید. در حال حاضر، خیلی از تحلیل‌گران تکنیکال این رویه را نمی‌پذیرند و معتقدند که فرصت‌های معاملاتی بسیاری نیز در روندهای ثانویه و فرعی وجود دارد.
نظریه داو در تحلیل تکنیکال 6 اصل و شعار اصلی دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
1. همه اطلاعات لازم، در قیمت وجود دارد.
اولین اصل تئوری داو این است که هر اطلاعاتی که برای پیش‌بینی روند بازار در آینده نیاز دارید، در نمودار قیمت دارایی منعکس شده است. به‌همین دلیل شما می‌توانید با تحلیل نمودار قیمت یک دارایی از گذشته تا به امروز، روند آن را در آینده پیش‌بینی کنید. از جمله اطلاعاتی که در نمودار قیمت دارایی‌ها نهفته است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روندهای سه‌گانه تئوری داو
- احساسات حاکم بر بازار
- حجم معاملات
- میزان موفقیت یا شکست برنامه‌های صادرکنندگان دارایی
2. بازار همیشه فقط «سه روند» را تجربه می‌کند.
اصل دوم نظریه داو در فارکس (Dow Theory) را بالاتر مطرح کردیم. این اصل می‌گوید که بازار دارای سه روند اولیه، ثانویه و فرعی است و در قالب این روندها جهت‌گیری بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت بازار شناسایی می‌شود. چون بالاتر در این زمینه توضیح دادیم، در این قسمت دیگر به تکرار مطالب قبلی نمی‌پردازیم.
3. هر روند اولیه از سه فاز اصلی تشکیل می‌شود.
روندهای ثانویه و فرعی در دل روند اولیه، بر روی نمودار قیمت دارایی‌ها به‌وجود می‌آیند. بر این اساس، یک روند اولیه صعودی در بازار از سه فاز اصلی تشکیل می‌شود که عبارت‌اند از:
- فاز انباشت (Accumulation)
- فاز مشارکت عمومی (Public participation)
- فاز مازاد (Excess)
در فاز انباشت بیش از آنکه شاهد افزایش قیمت دارایی باشیم، حجم معاملات است که روند تصاعدی پیدا می‌کند. در این مرحله پول هوشمند وارد بازار می‌شود و بیشتر معامله‌گران بزرگ دست به‌خرید می‌زنند.
در فاز مشارکت عمومی، افزایش قیمت با شیب نسبتا تندی رخ می‌دهد. در این مرحله سرمایه‌گذاران خرد و متوسط، خریداران اصلی در بازار هستند. فاز دوم در مقایسه با فازهای اول و سوم بیشتر به طول می‌انجامد.
در فاز مازاد، معامله‌گران تازه‌کار همچنان به خرید ادامه می‌دهند، اما معامله‌گران بزرگ و باتجربه از بازار خارج می‌شوند.
در یک روند اولیه نزولی شرایط کاملا عکس آن چیزی است که بالا اشاره کردیم. فازهای سه‌گانه روند اولیه نزولی عبارت‌اند از:
- فاز توزیع (Distribution)
- فاز مشارکت عمومی (Public participation)
- فاز وحشت یا ناامیدی (Panic)
در فاز توزیع بیش از آنکه شاهد کاهش قیمت دارایی باشیم، حجم معاملات روند تصاعدی پیدا می‌کند. در این مرحله پول‌های هوشمند از سهام خارج می‌شوند که بیشتر آن‌ها معامله‌گران بزرگ هستند.
در فاز مشارکت عمومی، کاهش قیمت با شیب نسبتا تندی رخ می‌دهد. در این مرحله سرمایه‌گذاران خرد و متوسط، فروشندگان اصلی در بازار هستند. فاز دوم در مقایسه با فازهای اول و سوم بیشتر به طول می‌انجامد.
در فاز وحشت یا ناامیدی، معامله‌گران تازه‌کار، امید خود را کامل از دست می‌دهند. این در حالی است که معامله‌گران با تجربه، با صبر و به‌آرامی اقدام به خرید می‌کنند.
4. روندها باید یکدیگر را تایید کنند.
چارلز اچ داو و 4 فرد دیگری که از آن‌ها نام بردیم، دو شاخص اصلی به‌نام میانگین صنعتی داوجونز (DJIA) و میانگین حمل و نقل داوجونز (DJTA) را ابداع کردند. هر یک از این شاخص‌ها، نماینده‌ی تعدادی از سهام‌های بزرگ در بازار سرمایه آمریکا هستند. اصل سوم تئوری داو تاکید می‌کند که روند صعودی در یکی از این شاخص‌ها، باید توسط شاخص دیگر نیز تایید شود تا مبنای تصمیم‌گیری قرار بگیرد.
امروزه نمی‌توان تنها به این دو شاخص برای معامله در فارکس بسنده کرد. شما باید شاخص‌های اصلی دارای همبستگی در بازار را شناسایی کنید و بعد از آن روند صعودی یا نزولی در هر کدام را با روند حاکم بر شاخص دیگر، تایید یا رد نمایید.
5. روندها را با حجم معاملات تایید کنید.
چهارمین اصل نظریه داو در فارکس، مربوط به حجم معاملات است. در قالب این تئوری تاکید می‌شود که یک روند تنها وقتی قدرت لازم برای ادامه یافتن را دارد که با حجم معاملات بالایی همراه باشد. کاهش حجم معاملات در یک روند، نشانه‌ی تضعیف آن به‌شمار می‌رود.
6. بدانید که تا قبل از آشکار شدن نشانه تغییر روند، بازار به روند اولیه خود ادامه می‌دهد.
در تئوری داو، شناسایی معکوس شدن روند به‌خوبی تعیین تکلیف نشده است. به‌همین دلیل بعضا شکل‌گیری روندهای ثانویه با معکوس شدن روند در نمودار قیمت دارایی‌ها اشتباه گرفته می‌شود. به‌همین خاطر است که توسعه دهندگان این نظریه، تاکید می‌کنند که تنها در جهت روندهای اولیه معامله کنید. مقایسه کردن شاخص‌های مختلف با هم در شناسایی معکوس شدن روندها، بسیار مفید است.
مزایا و معایب تئوری داو چیست؟
نظریه داو در فارکس (Dow Theory) مزایا و معایب خودش را به‌همراه دارد. درک این تئوری نسبتا ساده است و به‌کمک آن می‌توانید روندهای پیش روی نمودار را پیش‌بینی کنید.
این نظریه تنها برای سرمایه‌گذاری بلند مدت در بازارهای مالی مفید است. البته باید توجه داشته باشید که همواره نتایج درستی از این نظریه به‌دست نمی‌آید، چرا که تئوری داو تاثیر بسیاری از فاکتورهای دیگر مانند حوادث سیاسی و اقتصادی در بازارهای مالی را نادیده می‌گیرد. به‌عبارت دیگر، بازارها را در شرایط ایزوله و بدون تاثیرپذیری از دنیای پیرامون تحلیل می‌کند. به‌همین دلیل نباید تنها روی نظریه داو برای خرید و فروش در فارکس تمرکز کنید و حتما باید فاکتورهای دیگر را نیز در نظر بگیرید.
استراتژی معاملاتی مبتنی بر نظریه داو در فارکس
برای پیاده‌سازی استراتژی معاملاتی مبتنی بر نظریه داو در تحلیل تکنیکال، باید مراحل پنج‌گانه زیر را پشت سر بگذارید:
1. روند اولیه را شناسایی کنید.
در گام نخست باید روند اولیه حاکم بر بازار را بشناسید. برای این منظور باید نمودار قیمت را در بازه‌ی زمانی بیش از یک سال مورد بررسی قرار دهید؛ به‌این ترتیب می‌توانید صعودی یا نزولی بودن روند حرکتی نمودار را شناسایی کنید.
2. روند اولیه را تایید کنید.
بعد از شناسایی روند اولیه، باید آن را تایید کنید. برای این منظور باید به‌سراغ ابزارهای تحلیل تکنیکال مانند اندیکاتور حجم بروید. اگر حجم معاملات نیز همگام با روند اولیه در حال افزایش بود، روند تایید می‌شود.
3. روند ثانویه را شناسایی کنید.
در دل روند اولیه باید به‌سراغ شناسایی روند ثانویه بروید. برای این منظور باید به‌سراغ بازه‌های زمانی یک تا چند ماهه بر روی نمودار قیمت یک دارایی بروید. شناسایی روندهای ثانویه برای تشخیص نقاط ورود و خروج به بازار بسیار تاثیرگذار است و الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال، در شناسایی روندهای ثانویه به‌شما کمک می‌کنند. از جمله مهم‌ترین الگوهای قیمت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- الگوی پرچم (Flag Pattern)
- الگوی سقف و کف دو قلو (Double Bottom & Top Pattern)
- الگوی سقف و کف سه قلو (Head and shoulders)
4. به‌دنبال شناسایی نقاط تغییر روندها باشید.
اشاره کردیم که در صورت آغاز روند ثانویه یا فرعی، معامله کردن با داو تئوری چندان توصیه نمی‌شود. در این حالت باید به‌دنبال نقاط تغییر روند روی نمودار قیمت دارایی‌ها باشید. برای این منظور توجه به حجم معاملات و همچنین شکسته شدن خطوط روند یا سطوح حمایت و مقاومت روند اولیه بسیار مفید است.
5. با رعایت اصول مدیریت ریسک وارد معامله شوید.
به محض تشخیص روند اولیه جدید می‌توانید برای ورود به معامله دست به‌کار شوید. البته باید اصول مدیریت ریسک را هم به‌خوبی رعایت کنید؛ به‌عبارت دیگر بدون تعیین حد سود و ضرر، وارد پوزیشن معاملاتی نشوید.
جمع‌بندی
در بین تحلیل‌گران تکنیکال بازارهای مالی، یک جمله معروف وجود دارد:”همواره با روندها دوست و همراه باشید”. این جمله عصاره‌ی نظریه داو جونز در فارکس است. واقعیت از این قرار است که اگر شما بتوانید روندها را به‌درستی در نمودار قیمت دارایی‌های گوناگون شناسایی کنید، نیمی از مسیر موفقیت در بازارهای مالی را طی کرده‌اید. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که از کنار تئوری داو به‌سادگی عبور نکنید و استفاده از آن را برای سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت خود در نظر داشته باشید.
سوالات متداول
1.هدف اصلی تئوری داو چیست؟
هدف اصلی نظریه داو در تحلیل تکنیکال، شناسایی روندهای اصلی حاکم بر نمودار قیمت دارایی‌هاست.
2.روندهای اصلی نظریه داو چیست؟
طبق داو تئوری در یک بازار صعودی یا نزولی، سه روند اولیه، ثانویه و فرعی بر نمودار قیمت دارایی‌ها حاکم هستند.
- بنیان‌گذار نظریه داو در فارکس کیست؟
چارلز اچ داو (Charles H.Dow) بنیان‌گذار نظریه داو در فارکس است.
