اگر به‌تازگی قدم به بازار فارکس گذاشته‌اید، احتمالا اصطلاح «پیپ» (pip) به گوشتان خورده است. اما پیپ در فارکس چیست و نحوه محاسبه آن چگونه است؟ در این مقاله می‌خواهیم با تعریف پیپ آشنا شویم و از محاسبه پیپ در فارکس بگوییم.
پیپ چیست؟
پیپ در فارکس، به بیان ساده و مختصر، توصیف‌کننده اندازه تغییرات قیمت در نمادهای معاملاتی بازار فارکس است. به عبارتی دیگر، پیپ را می‌توان واحد استاندارد فارکس برای اندازه‌گیری تغییرات نرخ برابری ارزها دانست.
در گذشته، پیپ در فارکس بیانگر کوچک‌ترین تغییرات قیمت در نمادهای معاملاتی بازار بود. بااین‌حال، رفته‌رفته با ظهور روش‌های دقیق‌تر برای اندازه‌گیری نرخ تغییرات و قیمت‌گذاری، این تعریف از پیپ در فارکس، دیگر صادق نیست.
اما به مرور زمان این تعریف، اندکی دستخوش تغییر شد. اکنون بسیاری از کارگزاری‌های فعال در بازار فارکس، قیمت‌ها و نرخ برابری جفتارزها را تا یک رقم اعشار دیگر هم خرد می‌کنند؛ یعنی تا ۵ رقم اعشار. با این حساب، دیگر پیپ در فارکس به معنای خردترین واحد تغییرات قیمتی نیست. با این همه، همچنان پیپ در فارکس و در میان کارگزاران و گردانندگان سامانه‌های معاملاتی، واحد استانداردی برای بیان تغییرات قیمت‌ها به کار می‌رود. به این ترتیب، معامله‌گران و فعالان بازار می‌توانند بدون نگرانی از ایجاد ابهام یا سردرگمی‌های احتمالی از اصطلاح پیپ برای توصیف تغییرات قیمتی استفاده کنند.
وقتی معیار واحد و استانداردی برای توصیف تغییرات قیمتی در اختیار نداشته باشیم، درست مانند این است که سیب را با پرتقال مقایسه کنیم. بنابراین به‌طور ساده و مختصر می‌توان گفت که پیپ در فارکس به‌معنای واحدی استاندارد برای بیان تغییرات قیمتی در نمادهای معاملاتی بازار است.
حال که با مفهوم پیپ آشنا شدیم، بهتر است بدانیم که محاسبه پیپ در فارکس از چه قرار است.
محاسبه پیپ در فارکس
پس از آشنایی اولیه با مفهوم پیپ در فارکس نوبت به نحوه محاسبه آن می‌رسد. در بیشتر جفتارزها و نمادهای معاملاتی بازار فارکس، یک پیپ، بیانگر یک واحد تغییر در رقم چهارم قیمت‌هاست. بااین‌حال، استثناهایی هم در این زمینه وجود دارند که بارزترین آنها جفت‌ارزهای شامل ین ژاپن (JPY) هستند.
در این دسته از جفتارزها، یک پیپ، بیانگر یک واحد تغییر در رقم دوم اعشار (یک‌صدم) است.
برای درک بهتر مفهوم پیپ، به این مثال توجه کنید. فرض کنید که می‌خواهید دست به معامله جفت‌ارز EUR/USD بزنید و معادل با یک لات، وارد یک موقعیت معاملاتی لانگ (خرید استقراضی) شوید.
همان‌طور که احتمالا می‌دانید، یک لات در این نماد معاملاتی برابر با ۱۰۰ هزار یورو و یک پیپ معادل با ۰.۰۰۰۱ است. بنابراین ارزش هر پیپ در این نماد و برای یک موقعیت معاملاتی یک لاتی، از حاصلضرب عدد ۱۰٫۰۰۰ در ۰.۰۰۰۱ به دست می‌آید. به این ترتیب:
۱۰ = ۱۰۰٫۰۰۰۰ × ۰.۰۰۰۱
بنابراین هر پیپ تغییر در جفت‌ارز EUR/USD به معنای ۱۰ دلار افزایش یا کاهش است.
حال از زاویه‌ای دیگر می‌خواهیم ارز هر پیپ در فارکس را محاسبه کنیم. به مثالی که در ادامه تشریح شده، توجه کنید. فرض کنید در جفت‌ارز EUR/USD و در نرخ برابری ۱.۱۶۶۵۰ اقدام به خرید کرده‌اید و سپس موقعیت معاملاتی خود را در نرخ برابری ۱.۱۶۶۶۰ بسته‌اید. تفاوت میان این دو نرخ را با یک تفریق ساده می‌توان حساب کرد:
۰.۰۰۰۱۰ = ۱.۱۶۶۶۰ – ۱.۱۶۶۵۰
حاصل این تفریق برابر با یک‌ده‌هزارم یا همان یک پیپ است و چون پیش‌تر محاسبه کردیم که ارزش هر واحد پیپ در نماد معاملاتی یورو-دلار برابر با ۱۰ دلار است، بنابراین معامله‌گر با اخذ این موقعیت معاملاتی، توانسته یک پیپ یا ۱۰ دلار سود کند.
جدول ارزش پیپ در فارکس
برای محاسبه ارزش هر پیپ در فارکس می‌توانید از اطلاعات جدول زیر استفاده کنید.
مثالی دیگر از پیپ و نحوه محاسبه ارزش آن در معاملات
فرض کنید که در جفت‌ارز یورو-دلار و در نرخ برابری ۱.۱۶۶۵۰ یک موقعیت معاملاتی خرید به ارزش یک لات باز کرده‌اید. این یعنی شما اقدام به خرید ۱۰۰٫۰۰۰ یورو کرده‌اید. زمانی که دارید نماد معاملاتی EUR/USD را معامله می‌کنید، در اصل، دارید دلارهای خود را برای خرید یورو می‌فروشید. حال ارزش دلارهایی که دارید می‌فروشید، بر پایه نرخ برابری دو ارز نسبت به هم تعیین می‌شود.
در این مثال، به این مراحل توجه کنید:
۱. اول باید ۱۰۰٫۰۰۰ یورو (اندازه موقعیت) را در عدد ۱.۱۶۶۵۰ (نرخ برابری اولیه) ضرب کنیم. حاصل برابر می‌شود با ۱۱۶٫۶۵۰. یعنی شما در اصل، با ورود به موقعیت معاملاتی لانگ در جفت‌ارز EUR/USD دارید ۱۱۶٫۶۵۰ دلار را می‌فروشید.
۲. سپس تصمیم می‌گیرد که در نرخ برابری ۱.۶۶۶۰ موقعیت خود را ببندید. حال در اصل، دارید یوروهای خود را می‌فروشید و دلار می‌خرید.
۳. با ضرب عدد ۱۰۰٫۰۰۰ یورو (اندازه موقعیت) در عدد ۱.۱۶۶۶۰ (نرخ برابری ثانویه) به رقم ۱۱۶٫۶۶۰ می‌رسیم. در این فرایند، شما در ابتدا ۱۶۶٫۶۵۰ دلار را فروختید و سپس با بستن موقعیت معاملاتی توانستید ۱۶۶٫۶۶۰ دلار خریداری کنید. بنابراین شما با ورود به این موقعیت معاملاتی و خروج از آن موفق شدید ۱۰ دلار (تفاضل دو عدد ۱۶۶٫۶۶۰ و ۱۶۶٫۶۵۰ دلار) سود کنید.
پیش‌تر گفتیم که در جفت‌ارز EUR/USD یک پیپ برابر با ۱۰ دلار است، بنابراین در این موقعیت معاملاتی فرضی، شما توانسته‌اید یک پیپ سود به دست بیاورید.
تا اینجا باید به خوبی با مفهوم پیپ در فارکس و محاسبه پیپ در فارکس آشنا شده باشید. اما در ادامه می‌خواهیم از زاویه دیگری با تعریف پیپ و تعیین ارزش هر پیپ در فارکس آشنا شویم.
از نگاهی دیگر می‌توان گفت که یک پیپ در فارکس، برابر است با ۱۰ واحد تغییر در ارز مظنه، وقتی اندازه موقعیت معاملاتی برابر با یک لات باشد. همان‌طور که می‌دانید، در جفتارزها به ارزی که نام آن اول می‌آید، ارز پایه و به دومی ارز مظنه یا متقابل می‌گویند.
اندازه لات هم همیشه برابر با ۱۰۰ هزار واحد از ارز پایه است. با این تعریف از زاویه‌ای دیگر از پیپ، تغییر به اندازه ۱۰ پیپ در یک جفت‌ارز به معنای ۱۰۰ واحد سود یا ضرر از ارز مظنه است. با همین روال، تغییر به اندازه ۱۰۰ پیپ در یک جفت‌ارز به معنای ۱۰۰۰ واحد سود یا ضرر از ارز مظنه است.
ارزهایی که تعریف پیپ در آنها متفاوت است
مهم‌ترین ارزی که تعریف پیپ در آن متفاوت است، ین ژاپن با نماد JPY است. از دیرباز، جفت‌ارزهایی که یک پای آنها ین ژاپن بوده، تعریف متفاوتی از پیپ داشته‌اند. در این جفتارزها پیپ به‌جای رقم چهارم اعشار، بیانگر تغییرات در رقم دو اعشار یا همان یک‌صدم است.
بنابراین نحوه محاسبه پیپ در نمادهای معاملاتی مربوط به ین ژاپن متفاوت است. برای مثال، در جفت‌ارز USD/JPY اگر یک موقعیت معاملاتی شورت به اندازه یک لات باز کنید و نرخ برابری هم به اندازه یک پیپ افت کند، شما ۱٫۰۰۰ ین سود می‌کنید.
مثالی دیگر از نحوه محاسبه پیپ در جفت‌ارز USD/JPY
فرض کنید که شما می‌خواهید در جفت‌ارز USD/JPY و در نرخ برابری ۱۱۳.۶۰۷ به اندازه دو لات، موقعیت شورت باز کنید. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم هر لات برابر با ۱۰۰ هزار واحد است. بنابراین شما دارید ۲۰۰٫۰۰۰ هزار دلار را می‌فروشید تا مقداری ین بخرید. اما این مقدار چگونه به دست می‌آید؟ کافی است ۲۰۰٫۰۰۰ را در نرخ برابری ضرب کنید، یعنی:
۲۲٫۷۲۱٫۴۰۰ = ۱۱۳.۶۰۷ × ۱۰۰٫۰۰۰ × ۲
حالا برای اینکه کمی پا را از مثال‌های ساده فراتر بگذاریم، فرض می‌کنیم که بازار برخلاف انتظار شما حرکت کند و در همین گیرودار تصمیم بگیرید که موقعیت معاملاتی خود را برای فرار از ضرر بیشتر ببندید.
بنابراین موقعیت معاملاتی خود را در نرخ برابری ۱۱۴.۱۰۷ می‌بندید. همان‌طور که گفتیم، در نماد معاملاتی USD/JPY یک پیپ نمایانگر یک واحد تغییر در رقم دوم اعشار نرخ برابری جفت‌ارز است. با تفاضل دو نرخ برابری اولیه و ثانویه به عدد ۰.۵ می‌رسیم. بنابراین نرخ برابری به اندازه ۵۰ پیپ، برخلاف انتظار اولیه شما تغییر کرده است.
برگردیم به مثال. گفتیم که ابتدا یک موقعیت معاملاتی فروش به اندازه ۲ لات در جفت‌ارز USD/JPY باز کردیم و در نرخ برابری ۱۱۴.۱۱۰۷ آن را بستیم. حالا می‌خواهیم حساب کنیم که چقدر ضرر کرده‌ایم. کافی است اندازه یا ارزش موقعیت معاملاتی را در نرخ برابری جدید ضرب کنیم:
۲۲٫۸۲۱٫۴۰۰ = ۱۱۴.۱۰۷ × ۱۰۰٫۰۰۰ × ۲
با این حساب، با بستن این موقعیت معاملاتی شورت، به اندازه مابه‌التفاوت دو رقم ۲۲٫۸۲۱٫۴۰۰ و ۲۲٫۷۲۱٫۴۰۰ ضرر می‌کنید. تفاضل این دو رقم برابر با ۱۰۰٬۰۰۰ واحد است. از آنجایی هم که بازار ۵۰ پیپ برخلاف انتظار اولیه شما حرکت کرد، با یک ضرب و تقسیم ساده درمی‌یابیم که هر پیپ به اندازه ۲۰۰۰ ین ضرر برای شما تمام شده است.
بنابراین دریافتیم که محاسبه پیپ در فارکس بسته به جفت‌ارز و نماد معاملاتی دلخواه متفاوت است. بسیاری از کارگزاری‌های بازار فارکس، ماشین حساب‌های ویژه‌ای را برای محاسبه اندازه موقعیت معاملاتی، سود یا زیان در قالب پیپ در اختیار معامله‌گران می‌گذارند.
پیپ مخفف چیست؟
تا اینجا دانستیم که پیپ در فارکس چیست و نحوه محاسبه آن چگونه است. اما شاید این پرسش برایتان مطرح شود که پیپ مخفف چه عبارتی است؟ برخی از اهالی بازار فارکس بر این باورند که پیپ یا pip مخفف عبارت Percentage-In-Point است، بااین‌حال برخی دیگر چنین اعتقادی ندارند. آنها می‌گویند که پیپ مخفف عبارت Price Interest Point به معنای ممیز بهره قیمت است.
با تمام این تفاسیر، فارغ از آنکه پیپ مخفف چه عبارتی باشد، معیاری استاندارد را برای اندازه‌گیری کوچک‌ترین تغییرات قیمتی در اختیار فعالان بازار فارکس می‌گذارد.
علاوه‌براین، ابداع اصطلاح پیپ باعث شده تا سخن گفتن در مورد تغییرات قیمت‌ها در بازار فارکس ساده‌تر شود. برای مثال، بیان این عبارت که «نماد A به اندازه ۵۵ پیپ رشد قیمت داشته»، خیلی ساده‌تر از این است که بگوییم «نماد A به اندازه ۰.۰۰۵۵ واحد افزایش یافته است.»
اما در پلتفرم‌های معاملاتی همچون متاتریدر ۴ چگونه می‌توان پیپ‌های مربوط به هر نماد معاملاتی را مشاهده کرد؟ در ادامه به این پرسش پاسخ می‌دهیم.
نمایش و خوانش پیپ در متاتریدر
تصویر زیر، نمایی از صفحه ثبت سفارش در جفت‌ارز GBP/USD را در پلتفرم متاتریدر ۴ به نمایش می‌گذارد.
همان‌طور که در تصویر می‌بینید، مظنه یا نرخ برابری نمایش‌داده شده برابر با ۱.۳۱۲۰۸/۱.۳۱۱۹۰ است. همچنان که مشاهده می‌کنید، مظنه تا ۵ رقم اعشار هم خرد شده، در حالی که پیش‌تر آموختیم پیپ نمایانگر تغییرات در چهارمین رقم اعشار است. در مظنه، پیپ آخر یا پنجم، از نظر مقدار برابر با یک‌دهم پیپ است و برای نمایش اختلاف میان قیمت خرید (ask) و فروش (bid) به کار می‌رود.
اگر دو عدد نشان‌داده شده در مظنه را از هم کم کنیم به عدد ۱.۸ می‌رسیم. به این عدد، اسپرد خریدوفروش می‌گویند. یعنی اگر در لحظه، یک نماد معاملاتی را به‌سرعت خرید و فروش کنید، باید معادل ۱.۸ کارمزد بپردازید.
حالا نگاهی به تصویر زیر بیندازید:
در این تصویر نوع سفارش روی گزینه «اصلاح سفارش» (Modify Order) تنظیم شده است. با انتخاب این گزینه از منوی کشویی انواع سفارش‌ها می‌توانید به‌جای پیپ از پوینت یا نقاط برای تنظیم سطوح سفارش خود استفاده کنید. پس به خاطر داشته باشید که پیپ (pip) با پوینت (point) متفاوت است و هر پوینت برابر با یک‌دهم پیپ است. یپت (pipette) نام دیگری است که برخی از فعالان بازار برای توصیف پوینت به کار می‌برند.
پیپ در قراردادهای CFD
تا به اینجا به‌طور کامل به پرسش «پیپ در فارکس چیست؟» پاسخ دادیم. اکنون ممکن است بپرسید که فارغ از جفتارزها در دیگر نمادهای معاملاتی، تغییرات در قالب چه واحدی بیان می‌شوند؟
پاسخ این است که در دادوستد آن دسته از نمادهای معاملاتی که با عنوان CFD شناخته می‌شوند، دیگر خبری از پیپ نیست. در این نمادها از واحدهای دیگری همچون «پنس» (pence) و «سنت» (cent) برای بیان تغییرات قیمتی استفاده می‌شود.
برای مثال، تصویر زیر نمایی از صفحه ثبت سفارش را برای نماد معاملاتی IBM نمایش می‌دهد.
اعدادی که در صفحه به‌عنوان مظنه یا قیمت کنونی می‌بینید، در واحد دلار و ارقام اعشاری نیز در واحد سنت هستند.
بنابراین در بازار معامله‌گری قراردادهای مابه‌التفاوت یا همان CFD-ها دیگر نیازی به تعریف پیپ نیست و معامله‌گران از دلار و واحد خرد آن یعنی سنت برای توصیف تغییرات قیمتی استفاده می‌کنند. البته ناگفته نماند که گاهی اوقات، فعالان بازار از اصطلاحاتی ویژه همچون «تیک» (tick) برای بیان کوچک‌ترین تغییرات قیمتی قراردادهای CFD استفاده می‌کنند که معادل با یک سنت (یک‌صدم دلار) است.
منظور از میانگین جابه‌جایی پیپ در یک نشست معاملاتی چیست؟
از جمله شاخص‌های مهمی که معامله‌گران کهنه‌کار از آن غافل نمی‌شوند، میانگین جابجایی پیپ ها در جلسه های فارکس است. بدیهی است که با اندازه‌گیری نوسانات جفتارزها طی یک بازه زمانی مشخص یا در یک نشست معاملاتی معین می‌توان به یک عدد میانگین دست یافت. در پلتفرم‌های معاملاتی، اندیکاتوری ویژه برای محاسبه این عدد وجود دارد که با نام Average True Range قابل دسترس است.
کافی است مدت زمان دلخواه خود را به این اندیکاتور بدهید تا میانگین جابه‌جایی پیپ‌ها را در یک نماد معاملاتی دلخواه در اختیار شما بگذارد. برای مثال، اگر این اندیکاتور را روی عدد ۲۰ تنظیم و آن را روی نمودار روزانه اعمال کنید، عددی که نشان داده می‌شود برابر با میانگین تغییر روزانه پیپ طی ۲۰ روز اخیر است.
جمع‌بندی
آشنایی با مفهوم پیپ در فارکس یکی از نخستین مراحل یادگیری مفاهیم بازار فارکس است. معامله‌گران کارکشته تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا بتوانند از کوچک‌ترین تغییرات در نرخ برابری ارزها بهره‌برداری کنند و با یک پیپ افزایش یا کاهش قیمت‌ها سود به دست بیاورند.
اگر علاقه دارید در بازار فارکس فعالیت کنید، کارگزاری آی‌تی‌بی یا ITB می‌تواند با طیفی گسترده از قابلیت‌ها در خدمت شما باشد. این کارگزاری دارای مجوز از نهادهای ناظر مالی بین‌المللی است، از پشتیبانی ۲۴ساعته به زبان فارسی برخوردار است و موفق شده جایزه بهترین بروکر را در سال ۲۰۲۲ از آن خود کند.
پرسش‌های پرتکرار
در این بخش به پرتکرارترین سوال‌ها درباره مفهوم پیپ در فارکس پاسخ می‌دهیم.
۱. لات و پیپ در فارکس چیست؟
در بازار فارکس از لات برای تعیین اندازه موقعیت معاملاتی استفاده می‌شود و هر لات برابر با ۱۰۰ هزار واحد است. پیپ واحد خردی برای بیان تغییرات قیمتی و در اکثر جفتارزها برابر با یک واحد تغییر در چهارمین رقم بعد از ممیز است.
۲. پیپت یا پوینت در فارکس چیست؟
در فارکس هر پیپت یا پوینت برابر با یک‌دهم پیپ است.
۳. مهم‌ترین استثنا در پیپ چیست؟
مهم‌ترین استثنا در تعریف مفهوم پیپ در فارکس به جفت‌ارزهای مرتبط با ین ژاپن برمی‌گردد. در این دسته از نمادها هر پیپ برابر با یک واحد تغییر در رقم دوم اعشار یا یک‌صدم است.
